Παρασκευή 24 Απριλίου 2015

ΕΝΟΤΗΤΑ: 'Ηθη και έθιμα

ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ


Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς λαμβάνουν χώρα διάφορες δραστηριότητες στο χωριό μας. Οι γυναίκες του χωριού ξεκινάνε με τη δημιουργία της παραδοσιακής βασιλόπιτας όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αυτό όμως που διαφέρει είναι η διεκπεραίωση του εθίμου στα κάλαντα. 

Το βράδυ της παραμονής, όλοι οι νέοι συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία του χωριού και από εκεί ξεκινούν να τραγουδούν τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα του Αγίου Βασιλείου με τη συνοδεία των παραδοσιακών τοπικών οργάνων, της τσαμπούνας και του τουμπακιού. Οι «καλαντιστάδες», όπως τους αποκαλούν, με αφετηρία το σπίτι του παπά, γυρίζουν πόρτα-πόρτα όλα τα σπίτια του χωριού και τραγουδούν τον «Αη-Βασίλη». Οι φιλόξενοι χωριανοί τους υποδέχονται με χαρά, προσκαλώντας τους στα σπίτια τους, τους κερνάνε ρακή και πριν την αποχώρησή τους ρίχνουν χρήματα μέσα στο ειδικό αυτοσχέδιο κουτί. Tα χρήματα αυτά χρησιμεύουν για την επομένη της Πρωτοχρονιάς που γίνεται το γνωστό γλέντι στη πλατεία του χωριού μας, με σουβλάκια και χορό για όλους τους Τριποδιώτες και τους επισκέπτες του χωριού.




Ο νεοσύστατος Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Νέων Τριπόδων, πιστός στο καθήκον του για τη διάσωση, διατήρηση και διαφύλαξη των παραδοσιακών εθίμων και παραδόσεων του χωριού, κινητοποιείται κάθε χρόνο για να οργανώσει και να εκτελέσει την αναβίωση του πολιτιστικού δρώμενου των καλάντων του Άη-Βασίλη. Το έθιμο αναβιώνει με επιτυχία κάθε χρόνο, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός οτι η συμμετοχή των νέων του χωριού αυξάνεται χρόνο με το χρόνο.

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ:
Τα κάλαντα που ψάλλονται τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι διαφορετικά από αυτά της υπόλοιπης Ελλάδας. Στα παραδοσιακά κάλαντα έχουν προστεθεί η ντόπια λαλιά και το ναξιώτικο ιδίωμα:
Αρχη-μηνιά κι αρχη-χρονιά
ψηλή μου δενδρολιβανιά
κι αρχή (2) καλός μας χρόνος
εκκλησιά (2) με τ'άγιο θρόνος

Αρχή που βγήκε ο Χριστός
Άγιος και πνευματικός 
στη γή (2) να περπατήσει
και να μας (2) καλοκαρδίσει

Άγιος Βασίλης έρχεται
και δεν μας καταδέχεται
από (2) την Καισαρεία
'συ 'σαι αρχό (2) ντισσα κυρία

Βάστα εικόνα και χαρτί
ζαχαροκάντιω ζυμωτή
χαρτί (2) και καλαμάρι
δες και με (2) το παληκάρι

Το καλαμάρι έγραφε
την μοίρα του την έλεγε
και το (2) χαρτί ομίλει
άσπρε μου (2) Άγιε Βασίλη

Βασίλη απ' όθεν έρχεσαι
και δεν μας καταδέχεσαι
κι από (2) όθεν κατεβαίνεις
και δεν μας (2) εσυντυχαίνεις;

Από της μάνας μ'έρχομαι
μα εγώ σας καταδέχομαι
και στο (2) σχολειό μου πάω
δε μου λέ (2) τε τι να κάμω

Κάτσε να φάς κάτσε να πιείς
κάτσε τον πόνο σου να πείς
κάτσε (2) να τραγουδήσεις
και να μας (2) καλοκαρδίσεις

Μα εγώ γράμματα μάθαινα
τραγούδια δεν εμάθαινα
τραγού (2) δια δεν ηξέρω
να 'ρθω τζό (2) για μου να σε βρω

Κι αν δεν ηξέρεις γράμματα
ελληνικά σπουδάγματα
πες μας (2) την αλφαβήτα
πως επέ (2) ρναγες τη νύχτα

Χλωρό ραβδί, ξερό ραβδί
άσπρο σταφύλι ροζακί
χλωρά (2) βλαστάρια πέφταν
ροδοκό (2) κκινη βιολέτα

Κι απάνω στα βλαστάρια της
και στα περικλωνάρια της
Περδί (2) κες καλαηδούσαν
τζόγια μου (2) και σε ξυπνούσαν

Δεν ήταν μόνο πέρδικες
γαρυφαλλιές λεβέντικες
μόν'και (2) περιστεράκια
μαύρα μου (2) γλυκά ματάκια

Κατέβηκεν η πέρδικα
που περπατεί λεβέντικα
να βρέ (2) ξει το φτερό της
διατί (2) τόση σκληρότης

Και βρέχει τον αφέντη μας
τον μπέη, τον λεβέντη μας
τον πο (2) λυχρονεμένο
και στον κό (2) σμο ξακουσμένο

Πολλά είπαμε τ'αφέντη μας
ας πού (2) με της κυράς μας
της καλής (2) νοικοκυράς μας

Κυρά μαρμαροτράχηλη
και βλα (2) σταρολαιμούσα
όταν σε γέννα η μάνα σου
όλα (2) τα δέντρα ανθούσαν
και τα πουλιά του ποταμού
κι εκεί (2) να κελαηδούσαν

Πολλά είπαμε και της κυράς
ας πού (2) με και της κόρης
Άν έχεις κόρη έμορφη
γραμμα (2) τικός τη θέλει
Άν είναι και γραμματικός
πολλά (2) προικιά γυρεύει 
Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα
κι αμπέ (2) λια τρυγημένα
γυρεύει και τη θάλασσα
με ό (2) λα τα καράβια
Γυρεύει και τον κυρ-Βοριά
να τα (2) καλαρμενίζει

Πολλά είπαμε της κόρης μας
ας πού (2) με και του γιού μας
Άν έχεις γιό στα γράμματα
και πιά (2) σει το ψαλτήρι
να τον αξιώσει ο Θεός
να βά (2) λει πετραχείλι

Πολλά είπαμε και του υιού
ας πού (2) με και της δούλας
Άν έχεις δούλα έμορφη
και βγεί (2) να μας κεράσει
να της ευχηθούμε όλοι μας
να ζή (2) σει να γεράσει
και ψωμί (2) να μη χορτάσει!!


[πηγή για τα κάλαντα: http://www.tripodesnaxou.gr/tripodes-naxou-xorio.htm ]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου